PUBLIKACJE
« powrót do spisu PublikacjiGodziny nadliczbowe – czy to się opłaca?
Pracę w godzinach nadliczbowych uzasadniają dwojakiego rodzaju sytuacje. Pierwszą kategorię zdarzeń określono w przepisach kodeksu pracy dosyć konkretnie, wskazując jako okoliczności uzasadniające konieczność prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcie awarii. Druga grupa jest natomiast dość obszerna, obejmuje bowiem wszystkie zdarzenia, które można określić szczególnymi potrzebami pracodawcy. Liczba tego rodzaju godzin nadliczbowych nie może przekroczyć dla poszczególnego pracownika 150 godzin w roku kalendarzowym.
W celu ustalenia, czy godziny nadliczbowe w ogóle wystąpiły, niezbędne jest odwołanie się do definicji norm czasu pracy, zgodnie z którymi czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciotygodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nie przekraczającym, poza pewnymi wyjątkami, 4 miesięcy. W praktyce oznacza to, że wystąpienie godzin nadliczbowych można stwierdzić dopiero po zakończeniu okresu rozliczeniowego, czyli zwykle z końcem miesiąca. Wówczas też należy ustalić sposób rekompensaty za godziny nadliczbowe. Pracownik może wybrać jedno z dwóch rodzajów ekwiwalentów: pieniężny lub w postaci czasu wolnego.
Ekwiwalent pieniężny, poza normalnym wynagrodzeniem, obejmuje dodatki, mające na celu zrekompensowanie pracownikowi niedogodności związanych ze skróconym czasem przeznaczonym na wypoczynek. Ekwiwalent w postaci czasu wolnego jest natomiast udzielany na pisemny wniosek pracownika w wymiarze odpowiadającym ilości godzin nadliczbowych. Jeśli pracownik nie złoży takiego wniosku albo pracodawca nie wyrazi zgody na jego realizację, wówczas inicjatywa znajduje się po stronie pracodawcy, który najpóźniej do końca okresu rozliczeniowego, powinien udzielić pracownikowi czasu wolnego od pracy wg następującej proporcji: 1 godzina nadliczbowa odpowiada 1,5 godziny udzielonego czasu wolnego.
Jeżeli praca w godzinach nadliczbowych nastąpiła w dniu wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy, wówczas pracownikowi takiemu przysługuje w zamian cały inny dzień wolny od pracy. Termin udzielenia dnia wolnego pracodawca powinien uzgodnić z pracownikiem.
